یکی از مشکلات رایج ساختار پا، کف پای صاف است که در بازه‌های مختلف سنی، اعم از بزرگسالی و کودکی دیده می‌شود. این ناهنجاری در بیشتر موارد بدون علامت باقی می‌ماند و بدون درد است، اما در برخی موارد نیز عوارض کف پای صاف سبب تغییر درالگوی راه رفتن و سلامت مفاصل شده و کیفیت زندگی را از ابعاد مختلف تحت تاثیر قرار خواهند داد. شناخت این عوارض برای پیشگیری و اقدام برای درمان به موقع صافی کف پا مثل سفارش و ساخت کفی طبی، بسیار ضروری است؛ چرا که این ناهنجاری به مرور بر کیفیت عملکرد حرکتی فرد نیز تاثیرگذار هستند. گرفتگی شدید در عضلات پا، ایجاد تغییرات جدی در حالت راه‌رفتن و ورزش‌کردن و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل آرتریت روماتوئید، از دیگر عوارض کف پای صاف هستند. اگر شما هم با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید و در رابطه با علل صافی کف پا و عوارض آن اطلاعی ندارید؛ با ما همراه باشید.
صافی کف پا یک وضعیت رایج است که به آن «فلت‌فوت» (Flatfoot) هم گفته می‌شود. در این حالت، قوس‌های داخلی پا هنگام وارد شدن فشار، صاف می‌شوند. زمانی که افراد دارای صافی کف پا می‌ایستند، پاهایشان به سمت بیرون متمایل شده و کف کامل پا با سطح زمین تماس پیدا می‌کند. صافی کف پا ممکن است در اثر عدم شکل گیری قوس پا در کودکی رخ دهد و یا این که بعدها در سنین بزرگسالی به دنبال آسیب دیدگی ایجاد شود. در بیشتر موارد، این ناهنجاری علامت خاصی از جمله درد ندارد که در این حالت نیازی به درمان نیست؛ اما اگر این وضعیت باعث درد شود یا فعالیت‌های روزمره‌تان را محدود کند، بهتر است برای ارزیابی و درمان به یک متخصص مراجعه کنید.
در ادامه به بررسی علل مختلف کف پای صاف، مادرزادی و اکتسابی، خواهیم پرداخت.
صافی کف پای مادرزادی
تمامی نوزادان هنگام تولد دارای کف پای صاف هستند، اما در برخی افراد، قوس طبیعی پا در طول رشد به‌درستی شکل نمی‌گیرد. علت اصلی این وضعیت به مواردی مثل ژنتیک که در تعیین ویژگی‌های فیزیکی فرد نقش دارند، مربوط است. علاوه بر این برخی اختلالات یا ناهنجاری‌های ژنتیکی نیز می‌توانند موجب اختلال در تشکیل قوس پا یا جلوگیری از شکل‌گیری آن شوند؛ از جمله:
در این حالت قوس پا پس از شکل‌گیری طبیعی، به‌دلایل مختلفی، به‌صورت تدریجی یا ناگهانی، دچار افتادگی می‌شود. مهم‌ترین دلایل صافی کف پای اکتسابی و یا افتادگی قوس عبارتند از:
اختلال در عملکرد تاندون تیبیال خلفی: التهاب مزمن این تاندون موجب ضعف عملکرد آن شده و در نهایت توانایی نگهداری قوس پا را از بین می‌برد. این مورد شایع‌ترین علت صافی کف پای اکتسابی است.
پای شارکو (Charcot Foot): آسیب‌های عصبی ناشی از دیابت می‌توانند منجر به تخریب استخوان‌های پا و تضعیف رباط‌های نگهدارنده شوند که نتیجه آن فروپاشی قوس پا است.
آرتریت (التهاب مفاصل): انواع مختلف آرتریت، به‌ویژه انواع التهابی و تخریبی، با ایجاد تورم و تغییر شکل در مفاصل پا، ممکن است ساختار طبیعی قوس پا را تغییر دهند.
آسیب‌دیدگی‌ها: عواملی مثل شکستگی‌های استخوان یا آسیب به رباط‌ها در برخی موارد سبب تغییر در ساختار قوس پا خواهند شد.
استفاده از کفش‌های نامناسب یا ایستادن طولانی‌مدت: یکی از دلایل شایع بروز این عارضه، پوشیدن کفش‌های غیر استاندارداست. به‌همین دلیل توصیه می‌شود که افراد برای ساخت کفش طبی اقدام کنند.
عوارض کف پای صاف چیست؟
دربیشتر موارد عوارض کف پای صاف در نحوه عملکرد حرکتی فرد مشهود نیست. با این حال گاها عملکرد حرکتی فرد به‌واسطه فشاری که در پی این ناهنجاری‌ها به اندام‌های تحتانی او وارد می‌شود، تحت تاثیر قرار می‌گیرد؛ چرا که این اندام‌ها نمی‌توانند این فشار را تحمل کنند. در رابطه با این که صافی کف پا تا چه سنی قابل درمان است نیز باید گفت، در صورت تشخیص این عارضه در کودکی بهتر است از همان زمان برای درمان اقدام کرد؛ اگرچه که این مشکل در بزرگسالی نیز تا حدودی درمان خواهد شد. در ادامه عوارض کف پای صاف در کودکان و بزرگسالی را به تفکیک بررسی خواهیم کرد.
عوارض کف پای صاف در بزرگسالی
مهم ترین عوارض کف پای صاف در بزرگسالی عبارتند از:
درد و التهاب در نواحی مختلف پا
این درد که اغلب با کمک انجام حرکات اصلاحی کف پای صاف قابل درمان است، در اثر فشار اضافی روی تاندون‌ها و مفاصل ایجاد شده و بیشتر ناحیه‌ی کف پا، پاشنه و مچ پا احساس می‌شود.
خشکی و محدودیت در حرکت پا و مچ
افراد مبتلا به صافی کف پا گاه ممکن است در ناحیه مچ و کف پا احساس خشکی و سفتی داشته باشند. این موضوع در دراز مدت سبب کاهش انعطاف‌پذیری و حرکت راحت پاها خواهد شد.
تغییرات در شکل ظاهری پا
در افرادی که کف پای صاف دارند، قوس طبیعی پا ممکن است به مرور از بین برود و پا به سمت بیرون چرخش پیدا کند. این تغییرات نه تنها ظاهر پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه می‌تواند باعث ایجاد فشارهای اضافی بر مفاصل و بافت‌های اطراف شود. بهترین راهکار در این حالت استفاده از کفش و کفی‌های طبی که با اسکن کف پا ساخته شده‌اند، است.
اختلال در الگوی راه رفتن
یکی از عوارض کف پای صاف، اختلال در نحوه راه رفتن است. در پی بروز این ناهنجاری، دیگر مفاصل بدن نیز متحمل فشار اضافی شده و در نهایت امکان دارد که فرد در ناحیه زانو، کمر یا لگن احساس درد کند.
دردهای ارجاعی در زانو، لگن یا کمر
به دلیل تغییردر تراز طبیعی بدن و توزیع نامتعادل وزن، مفاصل زانو، لگن و کمر تحت فشاراضافی قرار خولهند گرفت که نتیجه آن بروز دردهای مزمن در این نواحی است.
خستگی زودرس هنگام ایستادن یا پیاده‌روی طولانی‌مدت
افراد با صافی کف پا اغلب به‌هنگام ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت احساس خستگی بیشتری دارند؛ چرا که عضلات پا برای جبران نقص در قوس طبیعی، مجبور به انجام کار بیشتر و تحمل فشار اضافی هستند.
افزایش خطر آسیب‌دیدگی‌های حاد
یکی ازعوارض کف پای صاف، آسیب‌هایی مانند پیچ‌خوردگی مچ پا یا دردهای عضلانی به دلیل ضعف و عدم تعادل در ساختار پا است.
عوارض پای صاف در کودکان
مهم‌ترین عوارض کف پای صاف در کودکان عبارتند از:
کشیدگی مزمن عضلات: یکی ازمهم‌ترین عوارض کف پای صاف به خصوص در کودکان، درد عضلانی یا خستگی زودرس به هنگام فعالیت‌هایی مانند پیاده روی است.
التهاب و درد کف پا:درمان کف پای صاف در کودکان باید جدی گرفته شود؛ چرا که به دلیل فشار طولانی‌مدت بر تاندون‌ها و رباط‌ها، احتمال التهاب و ناراحتی وجود دارد.
عدم تعادل و ناهماهنگی بدن: صافی کف پا گاهی باعث کاهش تعادل و اختلال در راه رفتن می‌شود که باید توسط متخصص ارزیابی شود.
ضعف عضلانی و مشکلات اسکلتی: ضعف عضلات پا که یکی از عوارض کف پای صاف است، سبب می‌شود تا کودک در حرکت دچار اختلال گردد.
تاندونیت آشیل: کشیدگی یا آسیب به تاندون آشیل در پی فعالیت زیاد، یکی از عوارض کف پای صاف در کودکان بوده و با درد زیادی همراه است.
الگوی نادرست راه رفتن: عدم تعادل هنگام راه رفتن می‌تواند به مرور زمان ستون فقرات و اندام تحتانی را تحت تأثیر قرار دهد.
آرتروز زودرس: فشار غیرطبیعی بر زانو، لگن و کمر، مشکلاتی اعم از آرتروز را پی خواهد داشت.
شین اسپلینت (درد ساق پا): ناهماهنگی در عضلات و فشار نامتعادل، گاها سبب می‌شود تا کودک در ناحیه ساق پا احساس درد داشته باشد.
نتیجه گیری
اگرچه ممکن است عوارض کف پای صاف در ابتدا خفیف یا بدون علامت باشند، اما در صورت بی‌توجهی می‌توانند به مشکلات جدی‌تری مانند دردهای مزمن، اختلال در راه رفتن و آسیب به مفاصل زانو، لگن و کمر منجر شوند؛ بنابراین، شناسایی زودهنگام این عوارض و پیگیری درمان مناسب، به‌ویژه در سنین کودکی و میانسالی الزامی است. آگاهی از این عوارض و مراجعه به پزشک متخصص در زمان مناسب، در بیشتر موارد از بروز بسیاری از مشکلات بعدی جلوگیری خواهد کرد.
