خار پاشنه چیست؟ (علائم، علت‌ و راهکارهای درمان)

اگر نمی‌دانید که خار پاشنه چیست؟ و عوارض ناشی از آن شما را نگران کرده است، اصلا نگران نباشید؛ چرا که این عارضه در اغلب مواقع بدون درد است. به طور کلی خار پاشنه یک برجستگی استخوانی بوده که در قسمت زیرین استخوان پاشنه پا و در امتداد رباط کف پا (که از پاشنه تا انگشتان کشیده شده) به وجود می‌آید. این عارضه به تدریج شکل گرفته و اغلب افراد تا زمانی که دچار درد نشوند از وجود آن بی‌خبر هستند، اما زمانی که درد در ناحیه پاشنه پا به علت بروز این عارضه حس شد، درمان خانگی خار پاشنه می‌تواند کمک کننده باشد.
 نکته جالب اینجاست که خار پاشنه به عنوان یک زائده استخوانی دردناک نیست، بلکه زمانی که نوک تیز آن با بافت‌های نرم کف پا تماس پیدا می‌کند، احساس درد خواهید کرد. اندازه خار پاشنه می‌تواند تا حدود دو سانتی‌مترهم برسد، اما همیشه آنقدر بزرگ نیست که بتوان بدون عکسبرداری آن را دید. برای پیشگیری و یا درمان این عارضه، در ابتدا لازم است بدانید که خارپاشنه چیه و چگونه شناسایی می‌شود.

نشانه ها و علائم خار پاشنه کدام اند؟

در سایت annapolispain، در مورد این موضوع که خار پاشنه پا چیست، عنوان شده است که این عارضه گاها بدون علامت بوده و از آنجا که در داخل پا رشد می‌کند، تشخیص آن می‌تواند دشوار باشد. باید گفت، در صورتی که این عارضه علائمی از خود نشان دهد نیز بیماران اغلب علائم متناوب را به عنوان علائمی که نیازی به درمان فوری ندارند، طبقه‌بندی می‌کنند. لازم به ذکر است که هر دردی در ناحیه پاشنه لزوماً ناشی از خار پاشنه نبوده و ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد. همین بی علامت بودن این عارضه سبب شده تا برخی افراد بگویند که از کجا بفهمیم خار پاشنه داریم؟ شایع‌ترین علائم خار پاشنه عبارتند از:

• شدت درد در صبح: درد اغلب هنگام برداشتن اولین قدم‌ها پس از بیدار شدن از خواب یا بعد از یک دوره استراحت طولانی، بسیار شدید است.
• کاهش درد با حرکت: با راه رفتن و گرم شدن پا، ممکن است درد به تدریج کاهش یابد، اما احتمال دارد پس از ایستادن یا فعالیت طولانی مدت دوباره برگردد.
• نوع درد: بسیاری از افراد این درد را به صورت یک درد تیز و خنجری یا مانند فرو رفتن یک سوزن در کف پاشنه توصیف می‌کنند.
• محل درد: درد معمولاً در جایی که خار پاشنه به رباط کف پا متصل است، همان قسمت زیرین پاشنه پا، احساس می‌شود.
• التهاب و تورم: در برخی موارد، ممکن است التهاب و تورم در ناحیه پاشنه پا نیز مشاهده شود.
• حساسیت به لمس: کف پاشنه پا ممکن است حساس شود و لمس آن دردناک باشد، که راه رفتن بدون کفش را دشوار می‌کند.
• برآمدگی استخوانی: در مواردی نادر ممکن است یک برآمدگی کوچک استخوانی در زیر پاشنه پا قابل لمس یا حتی دیده شود.

علت خارپاشنه چیست؟

مجموعه‌ای از عوامل در ایجاد خارپاشنه نقش دارند و نمی‌توان گفت که علت خار پاشنه صرفا یک چیز مشخص است. به طور کلی در رابطه با این که علت خار پاشنه چیست می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:

1. فاسئیت پلانتار

فاسئیت پلانتار به معنای التهاب رباط کف پا است. این رباط یک نوار ضخیم است که از پاشنه تا انگشتان پا کشیده شده و نقش مهمی در حفظ قوس کف پا و تحمل وزن بدن هنگام راه رفتن دارد. وقتی رباط کف پا به طور مکرر تحت فشار و کشیدگی قرار بگیرد، دچار پارگی‌های میکروسکوپی و التهاب می‌شود. این التهاب مزمن در محل اتصال رباط به استخوان پاشنه، می‌تواند تحریک‌ کننده تشکیل خار استخوانی باشد.

2. فشار و کشیدگی بیش از حد کف پا

فعالیت‌هایی که فشار زیادی به پاشنه‌ها و رباط کف پا وارد می‌کنند، خطر ابتلا به خار پاشنه را افزایش خواهند داد. به طور مثال، فعالیت‌هایی چون دویدن، پریدن و ایستادن طولانی مدت، ضربه زیادی به پاشنه‌ها وارد می‌کنند.

3. پوشیدن کفش‌های نامناسب

نوع کفشی که می‌پوشیم تأثیر زیادی بر نحوه توزیع وزن بدن و میزان فشار وارد شده بر پاشنه‌ها دارد. از جمله انواع کفش‌های مشکل‌ساز باید به موارد زیر اشاره کرد:

• کفش‌های بدون قوس حمایتی مناسب
• کفش‌های تخت و بدون پاشنه
• کفش‌های پاشنه بلند
• کفش‌های کهنه و فرسوده

4. اضافه وزن و چاقی

حمل وزن اضافی، نیروی بیشتری را بر روی پاشنه‌ها و رباط کف پا وارد کرده و این فشار مضاعف، منجر به التهاب و کشیدگی مزمن رباط کف پا و احتمالا تشکیل خار پاشنه می‌گردد.

5. افزایش سن

با گذشت زمان، تغییراتی در ساختار و عملکرد بافت‌های بدن رخ می‌دهد. معمولا رباط کف پا در اثر افزایش سن، سفت‌تر و کم‌انعطاف ‌پذیرتر و در نتیجه آسیب ‌پذیر می‌گردد.

6. مشکلات ساختاری پا

برخی افراد به طور مادرزادی یا در طول زمان دچار ناهنجاری‌های ساختاری در پاهای خود می‌شوند. از جمله انواع این مشکلات ساختاری باید به کف پای صاف و قوس بیش از حد بلند پاشنه پا اشاره کرد که می‌توانند به خار پاشنه منجر شوند.

7. سفت بودن عضلات ساق پا

عضلات ساق پا از طریق تاندون آشیل به استخوان پاشنه متصل می‌شوند. وقتی عضلات ساق پا سفت هستند، دامنه حرکتی مچ پا محدود شده و در نتیجه، هنگام راه رفتن یا دویدن، کشش بیشتری به رباط کف پا وارد می‌گردد.

8. وارد شدن ضربه ناگهانی به پاشنه پا

ضربه‌های شدید و ناگهانی به پاشنه، مانند پریدن از ارتفاع زیاد یا افتادن، باعث آسیب مستقیم به رباط کف پا و تحریک تشکیل خار پاشنه خواهند شد.

9. برخی بیماری‌ها

برخی بیماری‌های خاص می‌توانند احتمال ابتلا به خار پاشنه را افزایش دهند. از جمله این بیماری‌ها باید به آرتریت التهابی و همچنین دیابت اشاره کرد.

10.  افزایش ناگهانی سطح فعالیت بدنی

شروع ناگهانی یک برنامه ورزشی جدید یا افزایش شدید در میزان و شدت فعالیت‌های قبلی بدون آمادگی کافی، رباط کف پا را تحت فشار قرار خواهد داد.

عوارض خار پاشنه پا چیست؟

شاید از خود بپرسید که آیا خار پاشنه خطرناک است؟ باید بدانید که در بیشتر موارد، خار پاشنه به خودی خود خطرناک نیست و تهدید جدی برای سلامتی محسوب نمی‌شود. با این حال، عدم درمان یا مدیریت نامناسب آن می‌تواند منجر به عوارض و مشکلاتی شود که کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برخی از مهم‌ترین عوارض خار پاشنه عبارتند از:

• درد مزمن و طولانی مدت پاشنه در فعالیت‌های روزمره
• مشکلات حرکتی، لنگیدن و تغییر الگوی راه رفتن و فشار به کمر و لگن
• محدودیت در فعالیت‌های روزانه و ورزشی و تاثیرات منفی بر سلامت جسمی و روحی
• التهاب مزمن بافت‌های اطراف
• حساسیت به لمس و درد در زمان پوشیدن کفش
• تغییر در توزیع وزن بدن و فشار اضافی بر روی انگشتان، قوس پا و مفاصل
• ضعف عضلات پا به دلیل کاهش فعالیت و تغییر در راه رفتن
• بروز احساس ناامیدی، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی

روش‌های درمان خار پاشنه پا

اگراین موضوع که روش‌های درمان خار پاشنه چیست دغدغه این روز‌های شماست، باید گفت که این روش‌ها متنوع بوده و پزشک بسته به شدت علائم، نتیجه اسکن کف پا و مدت زمان ابتلا به این عارضه، ترکیبی از آن‌ها را توصیه می‌کند. این روش‌ها عبارتند از:

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین به صورت خوراکی یا موضعی (کرم یا ژل) می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد. البته مصرف طولانی مدت این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.

انجام فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات کششی و تقویتی خاصی را برای بهبود انعطاف ‌پذیری رباط کف پا، عضلات ساق پا و مچ پا آموزش دهد. این تمرینات به کاهش فشار بر پاشنه و بهبود عملکرد پا کمک می‌کنند. برخی از تمرینات شامل کشش رباط کف پا، کشش تاندون آشیل و غلتاندن توپ تنیس یا بطری یخ‌زده زیر پا خواهد بود.

استفاده از ارتزها

استفاده از کفی‌های طبی و پدهای پاشنه می‌تواند به حمایت از قوس کف پا، کاهش فشار بر پاشنه و بهبود توزیع وزن بدن کمک کند. این ارتزها را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه شده یا به صورت سفارشی برای پای فرد ساخته شوند.

اسپلینت شبانه

این وسیله در هنگام خواب پوشیده شده و پا را در حالت کشیده نگه می‌دارد. این کار باعث کشش ملایم رباط کف پا در طول شب شده و درد صبحگاهی را کاهش می‌دهد.

تزریق کورتیکواستروئید

در مواردی که درد شدید بوده و درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید (یک داروی ضدالتهابی قوی) را مستقیماً به ناحیه پاشنه توصیه کند. این تزریق، به سرعت درد و التهاب را کاهش داده، اما اثر آن موقتی است.

درمان با جراحی

معمولا جراحی، آخرین راه حل برای درمان خار پاشنه بوده و تنها در صورتی در نظر گرفته می‌شود که درد شدید و ناتوان ‌کننده بوده و انجام درمان‌های غیرجراحی به مدت 6 تا 12 ماه تاثیری نداشته باشد. هدف از جراحی، برداشتن خار استخوانی و آزاد کردن رباط کف پا است. جراحی خار پاشنه با خطراتی مانند عفونت، آسیب عصبی و درد مزمن پس از جراحی همراه بوده و دوره نقاهت آن نیز ممکن است طولانی باشد. به همین دلیل، پزشکان قبل از توصیه به جراحی، تمام گزینه‌های غیرجراحی مانند ساخت کفی طبی، فیزیوتراپی و … را امتحان می‌کنند.

نحوه پیشگیری از خار پاشنه

اگر می‌خواهید به خار پاشنه مبتلا نشوید، لازم است بدانید نکات مهم برای پیشگیری از خار پاشنه چیست؟ این نکات شامل عادات و مراقبت‌هایی است که به کاهش فشار و کشیدگی بر روی رباط کف پا و استخوان پاشنه کمک می‌کند. رعایت نکات زیر می‌تواند خطر ابتلا به خار پاشنه را به طور قابل توجهی کاهش دهد:

1. از کفش‌هایی استفاده کنید که قوس کف پای شما را به خوبی حمایت کنند. اگر کف پای صاف یا قوس بیش از حد بلند دارید، استفاده از کفی‌های طبی مناسب اهمیت بیشتری دارد.
2. از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند یا کاملاً تخت برای مدت طولانی خودداری کنید. پاشنه با ارتفاع حدود 2 تا 3 سانتی‌متر مناسب‌ است.
3. لازم است اندازه کفش‌هایتان مناسب بوده و پا در آن احساس راحتی می‌کند. کفش‌های تنگ یا گشاد، فشار غیرطبیعی بر پا وارد می‌کنند.
4. اگر قوس کف پای شما به حمایت بیشتری نیاز دارد، ساخت کفش طبی و استفاده از کفی‌های طبی آماده یا سفارشی می‌تواند به توزیع یکنواخت وزن بدن و کاهش فشار بر پاشنه کمک کند.
5. حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم، خطر ابتلا به خار پاشنه را کاهش خواهد داد.
6. انجام منظم تمرینات کششی می‌تواند در پیشگیری از بروز خار پاشنه موثر باشد. برای این کار، در حالت نشسته، یک حوله را دور پنجه پا قرار داده و دو سر آن را با دست بگیرید. حوله را به سمت خود بکشید تا در رباط کف پا احساس کشش نمایید. برای 30 ثانیه نگه داشته و چند بار تکرار کنید.
7. انجام تمریناتی که عضلات ساق و مچ پا را تقویت می‌کنند، به بهبود ثبات و عملکرد پا کمک کرده و فشار بر رباط کف پا را کاهش می‌دهند.
8. در صورت احساس درد خفیف در ناحیه پاشنه، به آن توجه کرده و پس از انجام اسکن کف پا غرب تهران، باید درمان این عارضه را جدی بگیرید. درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت عارضه جلوگیری کند.

جمع بندی

به طورکلی اگر نمی‌دانید خار پاشنه چیست و در رابطه با این عارضه اطلاعات کافی ندارید، نگران نباشید. خار پاشنه عارضه‌ای است که معمولا به واسطه وارد شدن فشار بیش از اندازه به پا ایجاد می‌شود. برای پیشگیری از این مشکل، سعی کنید فشار روی پاهایتان را کم کنید. به عنوان مثال، به کفش‌هایی که می‌پوشید دقت کنید و اگر اضافه وزن دارید، برای کاهش آن اقدام کنید. اگر با وجود این مراقبت‌ها باز هم درد پاشنه پا داشتید و بهتر نشدید، حتماً به یک متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید.